Μονή Αγίου Νικόλαου των Γάτων

Μονή Αγίου Νικόλαου των Γάτων

 

Νοτιοανατολικά της Αλυκής του Ακρωτηρίου της Λεμεσού, της μεγαλύτερης λίμνης της Κύπρου, βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου των Γάτων. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια στην Κύπρο, το οποίο, σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε από την Αγία Ελένη τον 4ο αιώνα. Το Μοναστήρι αποτέλεσε καταφύγιο μοναχών που διώχτηκαν από τους εικονομάχους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες.
Οι πρόσφατες ανασκαφές ενισχύουν την άποψη για τη μεγάλη σημασία που είχε ευρύτερα η περιοχή για τον ελλιμενισμό του βυζαντινού στόλου. Ο ρόλος του μνημείου στην αυτοκρατορική πολιτική για τη φιλοξενία προσφύγων και ιερών κειμηλίων, πιθανόν να αλλοιώθηκε και να ταυτίστηκε μόνο με τη Μονή. Εξαρτήματα της Μονής αυτής θα πρέπει να ήταν τα ερείπια του παρεκκλησίου του Αγίου Βάρα, που σώζεται στην όχθη της αλυκής, στα βόρεια της Μονής.
Το μοναστήρι χρονολογείται κατά τον 14ο αιώνα και από την αρχή της ίδρυσης του, ανδρικό. Καταστράφηκε από σεισμό στον 16ο αιώνα, ενώ μετά την αναστύλωση του λειτούργησε ξανά μέχρι το 1570, μέχρι την κατάκτηση από τους Οθωμανούς. Αποκαταστήθηκε και πάλι στο 18ο αιώνα, ενώ και πάλι ερημώθηκε έναν αιώνα αργότερα. Από το 1983 μέχρι σήμερα κατοικείται από καλόγριες, που ακόμα φροντίζουν ένα μεγάλο αριθμό από γάτες που ζουν εκεί.
Ο θρύλος λέει πως η Αυτοκράτειρα του Βυζαντίου, εκτός του ότι άφησε στη Μονή ένα κομμάτι από τον Τίμιο Σταυρό, συγκέντρωσε εκεί εκατοντάδες γάτους για να εξοντώσουν τα φίδια τα οποία αφθονούσαν στην περιοχή, λόγω της μεγάλης ανομβρίας που έπληξε τότε το νησί. Οι Κύπριοι μετοίκησαν στις γύρω χώρες για να βρουν καλύτερες συνθήκες ζωής και επέστρεψαν όταν τα φίδια έφυγαν. Η συνήθεια της διατήρησης γάτων για να φεύγουν τα φίδια, διαδόθηκε πολύ γρήγορα στα περισσότερα μοναστήρια του νησιού.
Μια άλλη παράδοση λεει πως τον 4ο αιώνα, ο Κυβερνήτης Καλόκαιρος, απεσταλμένος του βασιλιά Κωνσταντίνου, έχοντας ως στόχο την εξολόθρευση των φιδιών στην Κύπρο, συγκέντρωσε στο Μοναστήρι 1000 περίπου γάτους. Ο Καλόκαιρος έθεσε ως όρο στους μοναχούς να εκτρέφουν κάθε μέρα τουλάχιστον 100 γάτους, στους οποίους μάλιστα έπρεπε να δίνουν πρωί και βράδυ λίγο κρέας ώστε να μην τρώνε συνέχεια το δηλητήριο των φιδιών. Μετά την Οθωμανική κατάκτηση το μοναστήρι εργμώθηκε και οι γάτοι άρχισαν να περιφέρονται σε όλη την Κύπρο για να επιβιιώσουν, πράγμα που εξηγεί το μεγάλο αριθμό τους στο νησί.